1. Bu çalışmanın konusu, yürürlükteki Anayasa’ya göre “Hâkimler ve Savcılar Kurulu” olarak düzenlenmiş olan yapının, yine Anayasa’nın 2. maddesinde belirlenmiş olan Cumhuriyet’in “insan haklarına saygılı, … demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti” nitelikleriyle uyumlu olarak nasıl değiştirilmesi gerektiğidir.
2. Çalışmanın ana hareket noktası, hâkimler ve savcılar ile ilgili olarak nasıl bir kurumsal yapı inşâ edilmesi gerektiği konusunda uzun yıllardır bir arayış içinde olan Türkiye Cumhuriyeti’nin, tarihî, kültürel ve siyasî sebeplerle, bugün “insan haklarına saygılı … bir hukuk devleti” olma niteliğinden bir hayli uzaklaşmış olduğu gerçeğidir.
3. Hâkimler ve savcılarla ilgili kurumsallaşma konusunun ilk kez anayasa düzeyinde düzenlendiği 1961 Anayasası’ndan bu yana sürekli ve hayli radikal değişiklikler yaşanmış olduğunu biliyoruz. Aşağıda yeri geldikçe sebeplerine de değinme imkânı bulacağımız bu değişiklikler, 2010 Anayasa değişikliği sonrasında birbiri ardına gelen farklı yasal düzenlemeler ve nihâyet 2017 Anayasa düzenlemesi onu takip eden mevzuatta ortaya konmuştur. Bunlara ek olarak, Adâlet Bakanlığı’nın konuyla ilgili reform girişimlerine esas olacak çalışmalarının devam ettiği de son açıklamalardan anlaşılmaktadır.
4. Özetle, sorun açıkça ortada durmaktadır. “İnsan haklarına saygılı hukuk devleti” olmak için, “bağımsız ve tarafsız” bir yargıya, “bağımsız ve tarafsız” bir yargı için de bu niteliklere uygun bir yargı pratiğinin güvencesi olacak bir yapılanmaya ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaç, sâdece devletin resmî belgelerinde kayıtlı reform çalışmalarında değil, aynı zamanda uluslararası ve ulusötesi kuruluşların ölçümlerinde de kendisini açığa vurmaktadır. Bu ölçümlere göre Türkiye, yukarıda zikredilen niteliklerin aksine, insan haklarına saygılı bir hukuk devleti olma hedefinin hayli uzağında konumlanmış durumdadır.
Prof. Dr. Levent Köker’in “Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun Yeniden Yapılandırılması” raporunun tamamına aşağıdan ulaşabilirsiniz.
