COMET: Türkiye’de Anlamlı İfade Olanakları Yaratmak projesi kapsamında yayınlanan raporda konu edilen temel sorunlarında biri gazetecilerin mesleklerini icra etmeleri için gerekli olan koşulların eksik ve/veya yetersiz olmasıdır. Gazeteciler hem fiziki çalışma koşulları hem de özlük hakları açısından güvencesiz ve sağlıksız bir ortamda çalışmaktadırlar.
Çalışma hayatına ilişkin gazetecilerin karşılaştıkları sorunlar, en başta işsizlik tehdidi ve özlük haklarından ve yasal güvencelerden yoksun kalma olmak üzere, meslek örgütlerinin yaptırım ve denetim gücünün olmayışı, gazetecilerin sendikal haklardan yararlanmasının önündeki engeller, iş kolunun tanımlanması ve regüle edilmesinde siyasetin etkisinin görülmesi ve basın kartı ve akreditasyon uygulamalarıyla meslek örgütlerinin dışında bir gazetecilik tanımı oluşturulması olarak sıralanabilir. Belirtilen sorunlara ilişkin çözüm önerileri olarak şunlar söylenebilir:
- Anayasa Mahkemesi, gazetecilerin yıpranma payına ilişkin düzenlemeyi iptal ettiği kararında, yıpranma tazminatından yararlanabilmek için Sarı Basın Kartı sahibi olma şartı arandığı, ancak bu kartı almaya ilişkin esasların yasada düzenlenmediği ve Basın Kartı Yönetmeliği’nde yer aldığını belirterek sosyal güvenlik hakkına yönelik sınırlamanın kanunla yapılması ölçütünü karşılamadığı sonucuna ulaşmıştır. Yasa koyucu, basın kartı alma koşullarını en kısa sürede yasa ile düzenlemelidir.
- Basın kartı alma koşulları yasada düzenlenirken usul ve esaslar bağımsız meslek örgütleri tarafından belirlenmeli, kart meslek örgütleri tarafından verilmeli, resmi kurum ve kuruluşlarca tanınmalıdır.
- İnternet gazeteciliği başta olmak üzere medya faaliyeti yürüten işletmeler Basın Yayın ve Gazetecilik iş koluna dahil edilmeli, İş Kolları Yönetmeliği güncellenmelidir.
- Sendikal faaliyetlerin önündeki engeller kaldırılmalıdır.
- Sendika ve meslek örgütlerinin Türkiye’nin tüm illerinde etkin örgütlenmesi, yerel gazetelerin hak kayıplarıyla ilgili aktif savunuculuk yapmaları gerekmektedir.
- Gazetecilerin özlük haklarının korunması ve denetlenmesi ile ilgili mekanizmalar güçlendirilmelidir, bu mekanizmalarda bağımsız meslek örgütlerinin ve kuruluşlarının aktif rol oynamaları sağlanmalıdır.
- Meslek tanımı bağımsız basın kuruluşları tarafından yapılmalı ve denetleme de bu kuruluşlar tarafından yapılmalıdır. Bu kuruluşlarının mesleki yaptırım gücü olmalıdır.
- Anayasa Mahkemesi tarafından verilen fazla mesai ücretlerinin ödenmediği her gün için verilen %5 zam oranı yasalarca tekrar tanımlanmalıdır. Basın çalışanlarına tanınan yıpranma payı hakkı gazetecilerden alınmamalıdır.
