Çevre kirliliği, yanlış atık yönetimi, yoğun fosil yakıt kullanımı ve fosil yakıt kullanımı yerine geçebilecek enerji kaynaklarına geçişin tam olarak sağlanamaması, iklim değişikliğine sebep olmaktadır. Çağımızın en önemli sorunlarından olan iklim değişikliğine karşı devletler, sivil toplum kuruluşları ve bireyler kendi çaplarında önlemler almaktadır ve bu sorunu çözmek adına çeşitli programlar ortaya koyup çözüm yolları üretmektedir.
Küresel bir kriz haline gelen iklim değişikliğinin zararını azaltmak adına çoğu devlet belli başlı adımlar atmaktadır. Devletlerin kendi faaliyet alanlarında attıkları adımlar, tüm dünyayı ve canlı popülasyonlarını etkileyen bu krizi çözmek için yeterli değildir. Bu nedenle devletlerin bir araya gelerek, güvenlik, ekonomik işbirliği vb. gibi konularda koordine bir şekilde çalışmak adına oluşturduğu uluslararası organizasyonlar iklim değişikliği krizini de çözmek için çeşitli çözüm yolları üretip önlemler almaktadırlar.
Liberal uluslararası ilişkiler perspektifine göre; devletlerin gerek devletler arası ilişkiler, gerek dünyanın tümünü ilgilendiren sorunların çözümü için işbirliği içinde çalışması ve uluslararası organizasyonlar oluşturması çok büyük bir önem arz etmektedir. İklim değişikliği krizi gibi küresel bir tehdit olan konunun çözümü için atılması gereken adımların büyüklüğü, uluslararası organizasyonların gerekliliğini gözler önüne sermektedir.
Bu yazıda dünyanın hem nüfus hem de GYSH açısından en büyük kısmını oluşturan G7 ve BRICS ülkelerinin iklim değişikliği ve çevre kirliliği ile mücadele adına attıkları adımlar incelenecek, liberal değerleri benimsemiş devletlerin ve illiberal devletlerin bu küresel krizle mücadelesi adına attıkları adımlar karşılaştırılacaktır.
G7
G7, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik krallık, İtalya, Fransa, Japonya ve Kanada’nın oluşturduğu ve Avrupa Birliği’nin de temsil edildiği bir uluslararası birliktir. Liberal demokrasi, piyasa ekonomisi gibi liberal değerleri benimseyen ülkelerin oluşturduğu bu birlik, 1975’ten beri ekonomi politikaları hakkında yıllık zirveler yapmaktadır. 1979 yılında yapılan zirve ile beraber iklim değişikliği ile mücadele de yıllık zirvelerin konularından biri olmuştur. (Brittaney Waren, 2021)
G7 ülkeleri, sahip oldukları teknoloji sayesinde enerji sektörü, ulaşım ve sanayideki emisyonları azaltabilecek potansiyele sahiptir. Bu potansiyelle birlikte atılacak adımlarla iklim değişikliği ile mücadele konusunda adımlar atacak olan diğer ülkeleri de cesaretlendirecek, destekleriyle diğer devletlerin işini kolaylaştıracaktır.
G7 ülkelerinin iklim, enerji ve çevre bakanları düzenli olarak buluşmakta ve iklim değişikliği ile mücadele adına çeşitli taahhütler vermektedir. Sürdürülebilir ekonomik koşulların oluşturulması, Paris İklim Anlaşması’nın hedeflerine ulaşılması gibi bu küresel tehditi yavaşlatacak olan adımlar ve bu hedeflere nasıl ulaşılacağı G7 zirvelerinin ana konularındandır.
2023 Mayıs ayında yapılan G7 zirvesinden önce Nisan ayında bir araya gelen iklim, enerji ve çevre bakanları; canlı popülasyonlarının kaybını önlemeye yönelik bir bildiri üzerinde anlaşmıştır. Bu bildiri, 2030 yılına kadar karada ve denizde %30 oranında bozulmuş ekosistemi eski haline getirme ve dünyadaki deniz ve deniz kaynaklarının %30’unu koruma hedefini belirleyen Kunming-Montreal anlaşmasının da vurguladığı, 2030 yılına kadar biyoçeşitlilik kaybını durdurma ve tersine çevirme yönündeki acil ihtiyacını içermektedir.
Plastik kullanımı kaynaklı kirlilik sorununu da 2040 yılına kadar bitirmeyi de bildiriye ekleyen bakanlar, iklim değişikliğinin en önemli etkenlerinden biri olan çevre kirliliği ile mücadele adına önemli bir adım atmıştır.
BRICS
Brezilya, Rusya, Hindistan, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Çin devletlerinin baş harflerinden oluşan BRICS, bu ülkelerin ekonomik iş birliği ve ortak kalkınma hamlelerini desteklemek adına oluşturulmuş bir yapıdır. BRIC adı altında ilk zirvelerini 2009 yılında Yakaterinburg’da yapan devletlerin arasına 2010 yılında Güney Afrika Cumhuriyeti de katılmış ve oluşum BRICS adını almıştır. Bugünkü yapısıyla BRICS formu 2011 yılında kurulmuştur. Bu ülkeler gerek ekonomik gerekse siyasi yapıları sebebiyle politik konjonktürde illiberal devletler olarak geçen devletlerin arasındadır.
G7 gibi BRICS de tüm dünyayı etkileyen küresel iklim krizine karşı kayıtsız kalmayıp, sorunu çözmek adına belli adımlar atmıştır. Eylül 2017 tarihinde devlet başkanları nezdinde Çin’de bir araya gelinmesi sonrasında iklim değişikliği de ticaret ve terörün ardından birliğin ilgilendiği konulardan biri olmuştur. Dünyadaki karbon emisyonunun %35’ini birliğin üyeleri olan Çin, Hindistan ve Rusya’nın oluşturması sebebiyle birliğin bu konuyu çalışma konularına dahil etmesi iklim krizi ile mücadele adına hayati önem arz etmektedir.
BRICS ülkeleri Paris İklim Anlaşması’nın taraflarıdır ve anlaşmanın taahhütlerine uygun hareket etmeye çalışmaktadır. Bunun yanında gerek üye ülkelerin gerekse birliğin konu hakkında çalışmaları mevcuttur. Bu çalışmaların desteklenmesi adına 2015 yılı itibariyle devlet başkanları nezdinde yapılan görüşmelerle birlikte üye ülkelerin çevre bakanları soruna çözüm bulmak için bir araya gelmektedir.
Rio süreci çerçevesinde iklim değişikliği ile mücadele etmeyi vaat eden BRICS Goa zirvesinde 2030 zirvesinin gündeminin, iklim değişikliği ile mücadele adına atılacak en önemli adımlardan biri olan sürdürülebilir kalkınma olduğunu uluslararası kamuoyuna bildirmiştir.
Yazar: Tuna Tanman
KAYNAKÇA
Bmuv. (n.d.). G7 countries set ambitious goals for environmental protection and climate action. Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation, Nuclear Safety and Consumer Protection. https://www.bmuv.de/en/pressrelease/g7-countries-set-ambitious-goals-for-environmental-protection-and-climate-action
Improving G7 Performance on Climate Change, Warren, B.,
G7 Research (2021)
Hauptmeier, C. (2022, June 21). “Fırsat hiç bu kadar büyük olmamıştı.” deutschland.de. https://www.deutschland.de/tr/topic/cevre/g7-ve-iklim-krizi-jennifer-morgan-iklimin-korunmasi-hakkinda
Owen-Burge, C. (2023, May 19). 10 things to know about this year’s G7 – Climate Champions. Climate Champions. https://climatechampions.unfccc.int/10-things-to-know-about-this-years-g7/#:~:text=In%20line%20with%20their%20commitment,high%20seas%2C%20and%20reducing%20pollution
Tunçarslan, N. (2018). BRICS ÜLKELERİNİN İKLİM VE ÇEVRE POLİTİKALARI: KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ . Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 11 (2) , 36-50 . DOI: 10.18221/bujss.399076
