Fraser Enstitüsü 1996 yılından beri bir Ekonomik Özgürlükler Endeksi’ni hazırlamaktadır. Ekonomik Özgürlükler Endeksi’nin metodolojisinin geliştirilmesi aşamasında Milton Friedman, Rose Friedman, Douglass North, Gary Becker, William Niskanen ve Gordon Tullock gibi alanın önemli isimleri katkıda bulunmuştur. Ortaya çıkan katkılar ve sonrasında yapılan geliştirmeler sonucunda (1) Devletin Ekonomik Büyüklüğü, (2) Hukuki Sistem ve Mülkiyet Haklarının Güvenliği, (3) Sağlam Para, (4) Uluslararası Ticaret Serbestisi ve (5) Regülasyonlar şeklinde beş kategori ve bunlara ait 26 bileşen oluşturulmuştur. Tüm bu bileşenler 0 ila 10 arasında değerler alırlar ve nihayetinde bu değerlerin ortalamasının alınması bileşenlerin ait olduğu kategorinin skorunu ortaya çıkarır. Kategori skorlarının ortalaması da değerlendirilen ülkenin EÖE skorunu oluşturur. Ülke skorunun 10’a yaklaşması o ülkede kaynakların büyük ölçüde piyasa mekanizması aracılığı ile dağıtıldığını göstermektedir.

Bu raporda EÖE bünyesindeki tüm kategoriler, bileşenler ve alt bileşenler Türkiye özelinde ayrıntılı olarak incelenmiştir. Hali hazırda endeks mevcutken ayrıca bu raporun hazırlanmasının üç sebebi vardır. Birincisi; EÖE’nin doğasına ilişkindir. Yazarlarının sübjektif yargılarının rapor sonuçlarını etkilememesi, şeffaflık ve tutarlılık yaratılması amacıyla endeksi oluşturan tüm veriler üçüncü parti veri kaynaklarından derlenmiştir. Her veri sürekli ve anlık yaratılmadığı ve kapsamlı bir çalışmanın ürünü olduğu için bazı veriler oldukça eski kalmıştır. Nitekim 2021 yılında yayınlanan bu raporda 2019 yılındaki verilerle dünyadaki ekonomik özgürlükler incelenmektedir. Türkiye gibi yoğun değişimlerin kısa sürelerde yaşandığı bir ülkede kimi kategorilerde yaşanan fakat endekste kendine yer bulamayan değişimleri özgün bir yaklaşımla değerlendirmek gerekmektedir. İkincisi; yine tüm kategorilerde sadece endeks skorlarının değil, bu skorları oluşturan verileri yaratan etkenlerin de daha ayrıntılı bir biçimde incelenmesi gerekliliğidir. Üçüncüsü; raporun yazarlarının başkanlık ettiği, alanında uzman isimlerin katıldığı bir çalıştayla Endeks üzerinden daha derinlemesine bir okumanın ve analizin kıymetli olacağı fikridir. Nitekim raporun her bir başlığı düzenlenen çalıştaya katılan değerli uzmanların da katkılarıyla güçlendirilmiştir.

Önceki İçerikÖzgürlük Gündemi Sayı 28
Sonraki İçerikTürkiye’nin İhtiyacı: Özgürlükçü Ekonomi Modeli